Goed gemengd voer betekent gezondere koeien

Gevraagd naar het grootste voordeel van de Kongskilde voermengwagen is Dirk Zijlstra (42) beslist: ‘Sinds ik met deze voermengwagen voer is de gezondheid van onze koeien verbeterd. Dit is goed af te lezen aan de klauwkwaliteit. De klauwbekapper was aangenaam verrast over de teruggang in klauwproblemen. Gezonde koeien zijn natuurlijk de basis voor een goede productie.’

Zijlstra voert met zijn vrouw Ymkje (40) een maatschap in het Friese Tzum. Op het bedrijf worden 90 melkkoeien gehouden op 40 hectare grasland; met jongvee loopt het aantal op naar 155 vee-eenheden. Met 2014 als referentiejaar maakt Zijlstra zich geen zorgen. ‘We hadden de stal vorig jaar goed bezet. Mijn ambitie ligt vooral in de optimalisatie van werkzaamheden binnen de huidige bedrijfsomvang. Dit betekent dat ik me concentreer op de melkkoeien en het melken. Het kuilen en het mest uitrijden besteed ik uit aan de loonwerker.’

Voertechniek met minder arbeidsbelasting

In de zoektocht naar de juiste voertechniek met minder arbeidsbelasting kwam Zijlstra uiteindelijk bij de Kongskilde voermengwagen uit. ‘Ik heb jaren gevoerd met behulp van een heftruck met schepbak, waarmee het voer en de bijproducten met de heftruck voor de koeien werden gewerkt. Al met al een arbeidsintensief dagelijks repeterend ritueel. Geprikkeld door de goede verhalen die ik hoorde over gemengd voeren heb ik de loonwerker uitgenodigd, waarna deze gedurende een ruim half jaar in loondienst op ons bedrijf heeft gevoerd. De arbeidsverlichting was evident, toch was ik niet altijd tevreden over het mengresultaat.

Betaling loonwerker ging per minuut

Betaling van de loonwerker ging per minuut. Tien minuten langer mengen betekende simpelweg twintig euro per dag meer kosten. De voermengwagen van de loonwerker was voorzien van één vijzel, waarbij de contramessen in een vaste stand waren geplaatst. Deze kon de loonwerker niet hydraulisch verzetten. In mijn ogen onvoldoende om een goed mengresultaat te realiseren. Aan de buitenkant van de wagen werd het voer onvoldoende gemengd. Aan het voerhek openbaarde dit zich door grote ongemengde stukken uit één kuil.’

‘Het experiment met de loonwerker was in ieder geval een juiste keuze om, zonder grote investeringen, verder overtuigd te raken van de voordelen van gemengd voeren.

Mijn besluit om zelf een voermengwagen aan te schaffen stond daarmee vast. In aanvang viel mijn oog op een gereviseerde voermengwagen uit 2006, voorzien van twee nieuwe verticale vijzels. In aanvang leek dit goed te werken. Nadeel was wel dat er veel voer op de vijzels bleef liggen. Ook de kwaliteit van de bak liet te wensen over. Roestvorming had al een behoorlijk negatieve invloed op de dikte van het staal, vooral aan de onderkant van de bak. Ik was er niet gerust op of de kuip het wel lang genoeg zou volhouden. Voldoende reden om verder te kijken.

Struinend op internet trof ik een voermengwagentest aan van TopAgrar en BOERDERIJ, waarin de JF Stoll, de vroegere benaming van de Kongskilde voermengwagen, goed uit de bus kwam. Kongskilde scoorde het beste qua homogene menging in combinatie met een laag brandstofverbruik. Zodoende kwam ik uit bij Mechanisatiebedrijf Van der Laan, Kongskilde dealer in Harlingen. Toeval of niet, maar Van der Laan had een demowagen tot haar beschikking.’ Eric Zittema van het gelijknamige mechanisatiebedrijf beaamt: ‘We waren op diverse bedrijven al aan demonstreren met een 20 kuubs Kongskilde voermengwagen met dubbele schuifdeuren. Dus toen Zijlstra zich meldde konden we direct anticiperen.’

Vergelijkend onderzoek

Daarmee ontstond de situatie dat eind 2014 op het bedrijf twee voermengwagens beschikbaar waren voor een vergelijkend onderzoek. Zijlstra: ‘Het eerste wat opviel was dat de Kongskilde wagen minder capaciteit vergt. Mijn Valtra trekker met 70 pk had voor de oude voermengwagen te weinig vermogen; voor de Kongskilde wagen is dit echter geen probleem. Een ander opvallend verschil is de staalkwaliteit. Kongskilde maakt gebruik van fijn korrelstaal dat bekend staat om haar slijtvastheid. Dit geldt voor de uitvoering van zowel de bak als de vijzels. Zittema vult aan: ‘Dit S500 staal heeft een slijtvastheid die drie maal beter is dan gangbaar staal. Het voordeel is bovendien dat de staaldikte van de Kongskilde voermengwagen minder is in vergelijking met andere voermengwagens, waardoor de wagen bovendien een stuk lichter is.’

Positieve ervaringen

Met deze positieve ervaringen stond de keuze van Zijlstra voor een Kongskilde voermengwagen vast. Enkele maanden later werd de demowagen omgeruild voor een 16 kuubs Kongskilde voermengwagen, waarbij naast de technische voordelen ook in de stal bij het melkvee sprake is van opmerkelijke verschillen. Zijlstra: ‘Het viel op dat de rust in de melkstal toenam. Ik dicht dit effect vooral toe aan de goede menging, waardoor er minder onrust aan het voerhek is. Bovendien viel de al eerder gememoreerde betere klauwkwaliteit op.’

De samenstelling van het mengsel varieert door het jaar heen. Gras van eigen bedrijf vormt samen met aangekochte mais het basisbestanddeel van het mengsel. De koeien worden in de zomer zo lang mogelijk dag en nacht geweid, door middel van standweide met een gemengd basisrantsoen aan het voerhek, dat aangepast wordt aan het grasaanbod en de graskwaliteit. In de zomer bestaan de additieven hoofdzakelijk uit erwtenvezels; in de winterperiode aardappelvezel. De eiwitbehoefte wordt ingevuld met sojaraap, welke Zijlstra in bigbags laat aanvoeren.

Dit betekent niet dat Zijlstra honderd procent gemengd voert. ‘Koeien horen in de wei, dus in zomer haalt het melkvee het voer uit de wei. Natuurlijk: de kwaliteit van grasland fluctueert, maar door de samenstelling van het mengsel aan het voerhek te variëren ben ik prima in staat dit goed op te vangen.’